Đội văn nghệ dân gian dân tộc Hà Nhì biểu diễn phục vụ du khách
Số hóa – hướng đi tất yếu trong bảo tồn văn hóa
Lào Cai có kho tàng văn hóa dân gian đa dạng, từ tiếng nói, chữ viết, lễ hội, nghi lễ, tri thức dân gian đến ẩm thực, trang phục, nhạc cụ truyền thống- mỗi dân tộc là một kho tàng văn hóa đặc sắc. Tuy nhiên, nhiều giá trị đang đứng trước nguy cơ mai một do sự biến động của đời sống hiện đại. Trong bối cảnh đó, chuyển đổi số được xem là “cứu cánh” để bảo tồn và lan tỏa di sản văn hóa.
Những năm gần đây, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai đã chủ động ứng dụng công nghệ để số hóa các di sản văn hóa phi vật thể, tạo kho dữ liệu số về dân ca, dân vũ, các loại hình hát kể như Then, Pao Dung, Mo Mường…
Trên nền tảng công nghệ, nhiều lễ hội truyền thống được ghi hình, số hóa dữ liệu, công bố rộng rãi qua các nền tảng số. Nhiều lễ hội truyền thống như Lễ hội Gầu Tào của người Mông, Lễ hội Roóng Poọc của người Giáy, Lễ cấp sắc của người Dao… được livestream, ghi hình công phu và lan tỏa trên mạng xã hội để phục vụ công tác giáo dục, quảng bá du lịch, nghiên cứu khoa học.
Một điểm sáng đáng ghi nhận là việc kết nối giữa văn hóa số và phát triển du lịch thông minh. Các lễ hội truyền thống, làng nghề, sản phẩm OCOP gắn với văn hóa dân tộc được quảng bá mạnh mẽ qua các ứng dụng công nghệ. Du khách có thể tra cứu thông tin, xem bản đồ, trải nghiệm tour du lịch, đặt dịch vụ trực tuyến… chỉ bằng vài thao tác trên điện thoại.
Các mô hình du lịch cộng đồng ở Sa Pa, Bắc Hà, Bát Xát, Bảo Yên… không chỉ giữ gìn nếp sống văn hóa bản địa mà còn được “đóng gói” thành sản phẩm du lịch số: giới thiệu qua video, app du lịch, fanpage... tạo sức hút đặc biệt với khách quốc tế yêu thích trải nghiệm bản sắc.
Văn hóa số, vì vậy, không chỉ góp phần gìn giữ mà còn trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, tạo sinh kế cho cộng đồng, nhất là người dân vùng cao.
Văn hóa số gắn với du lịch – động lực phát triển mới
Lào Cai là tỉnh vùng cao biên giới có vị trí đặc biệt quan trọng, giàu bản sắc văn hóa và sở hữu nhiều điểm đến du lịch nổi tiếng. Không dừng lại ở việc bảo tồn, Lào Cai xác định văn hóa số là một phần quan trọng trong phát triển du lịch thông minh, du lịch trải nghiệm bản sắc.
Chương trình “Yêu lắm Việt Nam” do Báo Nhân Dân phối hợp cùng các đối tác công nghệ triển khai từ giữa tháng 3/2024 tại Lào Cai với hoạt động lắp đặt bảng gắn chip NFC tại Sân Quần (Sa Pa), Quảng trường Kim Tân (TP Lào Cai) và Cột cờ Lũng Pô (Bát Xát)mang lại ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không chỉ trong việc bảo tồn giá trị di sản mà còn góp phần phát triển du lịch thông minh và nâng cao trải nghiệm cho du khách. Thông qua việc lắp đặt bảng gắn chip NFC, du khách chỉ cần chạm nhẹ điện thoại là có thể tiếp cận thông tin sinh động về lịch sử, văn hóa, cảnh quan và sản phẩm địa phương.
Công nghệ này không chỉ tạo trải nghiệm hiện đại, thuận tiện mà còn giúp "kể câu chuyện Lào Cai" một cách trực quan, chân thực, sâu sắc, hấp dẫn hơn, tạo nền tảng kết nối cộng đồng, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa, giới thiệu bản sắc các dân tộc thiểu số, quảng bá hình ảnh, thúc đẩy du lịch của Lào Cai đến đông đảo du khách một cách sống động, gần gũi và dễ tiếp cận. Đây là bước tiến quan trọng trong việc xây dựng Lào Cai trở thành một điểm đến du lịch thông minh, hiện đại nhưng vẫn giữ được nét đẹp truyền thống và bản sắc riêng. Với hiệu quả ban đầu rất tích cực từ dự án “Yêu lắm Việt Nam”, tỉnh Lào Cai sẽ xây dựng kế hoạch phối hợp mở rộng ứng dụng công nghệ NFC và các nền tảng số khác tới nhiều địa danh văn hóa, lịch sử và du lịch nổi bật khác như cửa khẩu quốc tế Lào Cai, Đền Thượng, dinh Hoàng A Tưởng, đỉnh Fansipang,…. Mục tiêu là tạo nên một hệ sinh thái điểm đến thông minh, nơi du khách có thể dễ dàng tra cứu thông tin, đặt dịch vụ, tương tác trực tiếp với cộng đồng và khám phá các giá trị bản địa một cách sống động, lan tỏa những giá trị lịch sử, văn hóa trên không gian số.
Cùng với quá trình số hóa là sự chuyển mình mạnh mẽ trong cách thức lan tỏa văn hóa. Giới trẻ dân tộc thiểu số ở Lào Cai đang trở thành những “đại sứ văn hóa” trên mạng xã hội. Nhiều bạn trẻ chủ động làm video về ngôn ngữ dân tộc mình, hướng dẫn mặc trang phục truyền thống, chia sẻ câu chuyện văn hóa qua Tiktok, Facebook, YouTube… góp phần khơi dậy niềm tự hào bản sắc và lan tỏa rộng rãi hình ảnh văn hóa dân tộc trên nền tảng số. Sự tham gia của các bạn trẻ dân tộc thiểu số cũng tạo nên làn sóng mới bởi những trang Facebook, TikTok, YouTube cá nhân chia sẻ câu chuyện ngôn ngữ, trang phục, nhạc cụ, nghi lễ của dân tộc mình, giới thiệu các sản phẩm đặc trưng của địa phương – vừa tự hào bản sắc, vừa lan tỏa nét đẹp văn hóa tới cộng đồng mạng trong và ngoài nước.
Để văn hóa Lào Cai không chỉ được gìn giữ mà còn lan tỏa mạnh mẽ, cần một cách tiếp cận mới: Văn hóa số – Chuyển động số – Con người số. Khi văn hóa bản địa bước lên môi trường mạng, được làm mới bằng công nghệ và kết nối cộng đồng rộng lớn, cũng là lúc bản sắc Lào Cai tỏa sáng hơn, vươn xa hơn, để mỗi địa danh lịch sử, mỗi dấu ấn văn hóa đều có thể được lưu giữ và tiếp cận một cách hiện đại, tiện lợi hơn, giúp Lào Cai trở thành điểm đến hấp dẫn hơn trong mắt du khách trong và ngoài nước, góp phần giữ gìn di sản, tạo sinh kế bền vững và từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Lào Cai trở thành trung tâm du lịch văn hóa – sinh thái – thông minh của khu vực Tây Bắc.