Tăng trưởng kinh tế gắn với phát triển văn hóa, xây dựng con người
Chủ trương của Đảng gắn tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hoá, phát triển, xây dựng con người và thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội đã trở thành tư tưởng chỉ đạo cho nhiều chương trình, kế hoạch phát triển. Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng tiếp tục đặt ra nhiệm vụ phát triển văn hóa, xây dựng con người như một trọng tâm phát triển toàn diện đất nước trong giai đoạn 2016 -2020.
Dự thảo Báo cáo khẳng định sự nghiệp
phát triển văn hoá và xây dựng con người đã được Đảng, Nhà nước quan tâm
trong các chính sách kinh tế-xã hội từ Trung ương đến các địa phương.
Thực hiện nhiệm vụ xây dựng con người đáp ứng yêu cầu của thời kỳ công
nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế có bước chuyển biến quan
trọng: Gắn nhiệm vụ xây dựng con người với nhiệm vụ xây dựng và phát
triển đất nước, bước đầu hình thành những giá trị mới về con người với
các phẩm chất về trách nhiệm xã hội, ý thức công dân, dân chủ, chủ động,
sáng tạo, khát vọng vươn lên. Hệ thống thể chế và thiết chế văn hoá
từng bước được tăng cường. Nhiều giá trị văn hoá truyền thống của dân
tộc và của từng vùng, miền được kế thừa; nhiều di sản văn hoá được bảo
tồn, tôn tạo. Xã hội hoá hoạt động văn hoá ngày càng mở rộng. Văn học,
nghệ thuật có bước phát triển. Truyền thông đại chúng phát triển nhanh
cả về loại hình, quy mô, lực lượng, phương tiện kỹ thuật và ảnh hưởng xã
hội. Đời sống văn hoá của nhân dân được cải thiện. Phong trào "Toàn dân
đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá" đã khơi dậy được nhiều giá trị nhân
văn trong cộng đồng. Việc xây dựng môi trường văn hoá đã được chú trọng
hơn. Công tác quản lý nhà nước về văn hoá được tăng cường. Giao lưu và
hợp tác quốc tế về văn hoá có nhiều khởi sắc.
 |
Lễ hội Đền Cô Tân An. Ảnh: Thanh Vũ |
Sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị
cùng với sự đầu tư của Nhà nước, sự tham gia của nhân dân là những nhân
tố quyết định tạo ra những chuyển biến của sự nghiệp phát triển văn hoá,
xây dựng con người.
Dự thảo Báo cáo cũng chỉ rõ, so với
những thành quả trên lĩnh vực chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh,
đối ngoại, thành quả trong lĩnh vực văn hoá chưa tương xứng; chưa đủ để
tác động có hiệu quả xây dựng con người và môi trường văn hoá lành mạnh.
Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong
Đảng và trong xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy lùi. Đời sống văn hoá tinh
thần ở nhiều nơi còn nghèo nàn, đơn điệu; khoảng cách hưởng thụ văn hoá
giữa miền núi, vùng sâu, vùng xa với đô thị và trong các tầng lớp nhân
dân chậm được rút ngắn. Môi trường văn hoá còn tồn tại những biểu hiện
thiếu lành mạnh, ngoại lai, trái với thuần phong mỹ tục; tệ nạn xã hội
và một số loại tội phạm có chiều hướng gia tăng. Việc bảo tồn, phát huy
giá trị di sản văn hoá đạt hiệu quả chưa cao. Hệ thống thông tin đại
chúng phát triển thiếu quy hoạch khoa học, gây lãng phí nguồn lực và
quản lý không theo kịp sự phát triển. Một số cơ quan truyền thông có
biểu hiện thương mại hoá, xa rời tôn chỉ, mục đích. Hệ thống thiết chế
văn hoá và cơ sở vật chất - kỹ thuật cho hoạt động văn hoá còn thiếu và
yếu, có nơi xuống cấp, thiếu đồng bộ, hiệu quả sử dụng thấp. Tình trạng
nhập khẩu, quảng bá, tiếp thu dễ dãi, thiếu chọn lọc sản phẩm văn hoá
nước ngoài đã tác động tiêu cực đến đời sống văn hoá của một bộ phận
nhân dân, nhất là lớp trẻ.
Dự thảo Báo cáo thẳng thắn chỉ ra nguyên
nhân của những hạn chế, yếu kém trên đây chủ yếu là do nhiều cấp uỷ,
chính quyền chưa quan tâm đầy đủ lĩnh vực này; lãnh đạo, chỉ đạo chưa
thật quyết liệt. Việc cụ thể hoá, thể chế hoá nghị quyết của Đảng còn
chậm, thiếu đồng bộ. Công tác quản lý nhà nước về văn hoá chậm được đổi
mới, có lúc, có nơi bị xem nhẹ, thậm chí buông lỏng. Đầu tư cho lĩnh vực
văn hoá chưa tương xứng và còn dàn trải.
Từ đó, Dự thảo Báo cáo nhấn mạnh các
cấp, các ngành phải nhận thức đầy đủ và thực hiện có kết quả mục tiêu:
Xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng
đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ
và khoa học. Văn hoá thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của
xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững
và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ,
công bằng, văn minh".
Dự thảo Báo cáo Chính trị nêu ra nhiều phương hướng, nhiệm vụ cụ thể để phát triển văn hóa, xây dựng con người:
Xây dựng con người Việt Nam phát triển
toàn diện. Hoàn thiện các chuẩn mực giá trị văn hoá và con người Việt
Nam, tạo môi trường và điều kiện để phát triển về nhân cách, đạo đức,
trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa
vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật. Tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận
thức, ý thức tôn trọng pháp luật, mọi người Việt Nam đều hiểu biết sâu
sắc, tự hào, tôn vinh lịch sử, văn hoá dân tộc. Đúc kết và xây dựng hệ
giá trị chuẩn của con người Việt Nam thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại
hoá và hội nhập quốc tế. Khẳng định, tôn vinh cái đúng, cái tốt đẹp,
tích cực, cao thượng; nhân rộng các giá trị cao đẹp, nhân văn. Đấu tranh
phê phán, đẩy lùi cái xấu, cái ác, thấp hèn, lạc hậu; chống các quan
điểm, hành vi sai trái, tiêu cực ảnh hưởng xấu đến xây dựng nền văn hoá,
làm tha hoá con người. Có giải pháp ngăn chặn và đẩy lùi sự xuống cấp
về đạo đức xã hội, khắc phục những mặt hạn chế của con người Việt Nam.
Xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh,
phù hợp với bối cảnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế. Xây dựng môi trường văn hoá, đời sống văn
hoá lành mạnh trong hệ thống chính trị, trong mỗi địa phương, trong từng
cộng đồng làng, bản, khu phố, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và mỗi gia
đình, góp phần giáo dục, rèn luyện con người về nhân cách, đạo đức, lối
sống. Thực hiện chiến lược phát triển gia đình Việt Nam. Phát huy giá
trị truyền thống tốt đẹp, xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc,
văn minh. Xây dựng mỗi trường học thật sự là một trung tâm văn hoá giáo
dục, rèn luyện con người. Xây dựng đời sống văn hoá ở địa bàn dân cư,
các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp. Xây dựng nếp sống văn hoá tiến bộ,
văn minh, nhất là trong việc cưới, việc tang, lễ hội. Nâng cao chất
lượng, hiệu quả các cuộc vận động văn hoá, phong trào "Toàn dân đoàn kết
xây dựng đời sống văn hoá". Từng bước thu hẹp khoảng cách về hưởng thụ
văn hoá giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng, miền và các giai
tầng xã hội. Phát huy các giá trị, nhân tố tích cực trong văn hoá tôn
giáo, tín ngưỡng.
Xây dựng văn hoá trong chính trị và kinh
tế. Chú trọng chăm lo xây dựng văn hoá trong Đảng, trong các cơ quan
nhà nước và các đoàn thể; coi đây là nhân tố quan trọng để xây dựng hệ
thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Thường xuyên quan tâm xây dựng
văn hoá trong kinh tế. Xây dựng văn hoá doanh nghiệp, văn hoá doanh nhân
với ý thức thượng tôn pháp luật, giữ chữ tín, cạnh tranh lành mạnh vì
sự phát triển bền vững của đất nước, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc.
Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động
văn hoá. Huy động sức mạnh của toàn xã hội nhằm bảo tồn, phát huy các
giá trị văn hoá truyền thống dân tộc; khích lệ sáng tạo các giá trị văn
hoá mới, tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, làm giàu văn hoá dân tộc.
Xây dựng cơ chế để giải quyết hợp lý, hài hoà giữa bảo tồn, phát huy di
sản văn hoá với phát triển kinh tế - xã hội. Phát triển sự nghiệp văn
học, nghệ thuật, tạo mọi điều kiện cho sự tìm tòi, sáng tạo của đội ngũ
văn nghệ sĩ. Đổi mới phương thức hoạt động của các hội văn học, nghệ
thuật. Quy hoạch, sắp xếp lại hệ thống báo chí đáp ứng yêu cầu phát
triển, bảo đảm thiết thực, hiệu quả. Chú trọng công tác quản lý các loại
hình thông tin trên Internet để định hướng tư tưởng và thẩm mỹ cho nhân
dân, nhất là cho thanh niên, thiếu niên. Các cơ quan truyền thông phải
thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ chủ yếu, nâng cao
tính tư tưởng, nhân văn và khoa học, đề cao trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ
công dân, góp phần xây dựng văn hoá và con người Việt Nam.
Phát triển công nghiệp văn hoá đi đôi
với xây dựng, hoàn thiện thị trường văn hoá. Có cơ chế khuyến khích đầu
tư cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật và công nghệ tiên tiến để
nâng cao chất lượng sản phẩm văn hoá. Tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp
văn hoá, văn nghệ, thể thao, du lịch thu hút các nguồn lực xã hội để
phát triển. Đổi mới, hoàn thiện thể chế, tạo môi trường pháp lý thuận
lợi để xây dựng, phát triển thị trường văn hoá lành mạnh; đẩy mạnh phát
triển công nghiệp văn hoá; tăng cường quảng bá văn hoá Việt Nam. Nâng
cao ý thức thực thi các quy định pháp luật về quyền tác giả và các quyền
liên quan trong toàn xã hội.
Chủ động hội nhập quốc tế về văn hoá,
tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại. Chủ động mở rộng hợp tác văn hoá
với các nước, thực hiện đa dạng các hình thức văn hoá đối ngoại, đưa các
quan hệ quốc tế về văn hoá đi vào chiều sâu, đạt hiệu quả thiết thực;
tiếp nhận có chọn lọc tinh hoa văn hoá thế giới, làm phong phú thêm văn
hoá dân tộc. Chủ động đón nhận cơ hội phát triển, vượt qua các thách
thức để giữ gìn, hoàn thiện bản sắc văn hoá dân tộc; hạn chế, khắc phục
những ảnh hưởng tiêu cực, mặt trái của toàn cầu hoá về văn hoá.
Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo
của Đảng và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với lĩnh
vực văn hoá. Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng theo hướng vừa bảo
đảm để văn hoá, văn học - nghệ thuật, báo chí phát triển đúng định hướng
chính trị, tư tưởng của Đảng, vừa bảo đảm quyền tự do, dân chủ cá nhân
trong sáng tạo trên cơ sở phát huy trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân
với mục đích đúng đắn; khắc phục tình trạng buông lỏng sự lãnh đạo hoặc
mất dân chủ, hạn chế tự do sáng tạo.
Tập trung đổi mới, nâng cao hiệu lực,
hiệu quả quản lý nhà nước về văn hoá đáp ứng yêu cầu phát triển bền
vững. Đẩy nhanh việc thể chế hoá, cụ thể hoá các quan điểm, đường lối
của Đảng về văn hoá. Hoàn thiện các thiết chế văn hoá và hệ thống văn
bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách về văn hoá, về quyền tác giả
và các quyền liên quan, phù hợp với chuẩn mực quốc tế và thực tiễn Việt
Nam.
Xây dựng chiến lược phát triển đội ngũ
cán bộ văn hoá. Coi trọng quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ
lãnh đạo, quản lý văn hoá, cán bộ làm công tác khoa học, chuyên gia đầu
ngành, cán bộ ở cơ sở.
Mức đầu tư của Nhà nước cho văn hoá phải
tương ứng với mức tăng trưởng kinh tế. Đẩy mạnh xã hội hoá nhằm huy
động các nguồn đầu tư, tài trợ, hiến tặng cho phát triển văn hoá, xây
dựng con người.