Lào Cai là một trong những tỉnh đầu tiên của Việt Nam áp dụng mô hình phát triển du lịch cộng gắn với xoá đói, giảm nghèo cho cộng đồng các dân tộc thiểu số với sự hỗ trợ của Tổ chức bảo tồn thiên nhiên thế giới (nghiên cứu phát triển du lịch cộng đồng gắn với xoá đói giảm nghèo tại Sa Pa -1998) và Tổ chức bánh mỳ thế giới (hỗ trợ xây dựng 02 mô hình du lịch cộng đồng thí điểm tại 2 xã Bản Hồ và San Sả Hồ (huyện Sa Pa). Sau hai năm đi vào vận hành, mô hình du lịch cộng đồng do Tổ chức Bánh mỳ thế giới hỗ trợ triển khai đã được chứng minh là hiệu quả trong việc nâng cao sinh kế và tôn vinh các giá trị văn hóa bản địa.
 

Khu nhà sàn nghỉ dưỡng tại Thung lũng hoa Bắc Hà.
 

Từ thành công của 02 mô hình du lịch cộng đồng, tỉnh Lào Cai đã phối hợp với Tổ chức phát triển Hà Lan – SNV Việt Nam, Trường Đại học vùng Vancouver Canada, Viện đại học mở Hà Nội, Dự án EU, Tổ chức REACH nhân rộng loại hình du lịch cộng đồng cho các xã: Tả Van, Tả Phìn, Thanh Kim (huyện Sa Pa) và các huyện Mường Khương, Si Ma Cai, Bắc Hà và Bát Xát.

Với sự quan tâm, đầu tư của tỉnh, sự hỗ trợ của các tổ chức nước ngoài, hoạt động du lịch cộng đồng Lào Cai đang ngày càng khởi sắc. Đồng hành cùng với chương trình nông thôn mới đã tạo nên diện mạo mới, tạo một môi trường thuận lợi cho việc phát triển du lịch cộng đồng. Hiện tại, trên địa bàn tỉnh Lào Cai có 340 hộ gia đình đủ điều kiện kinh doanh loại hình lưu trú tại gia (homestay), phục vụ từ 5-30 khách/hộ (các hộ tập chung chủ yếu tại huyện Sa Pa và huyện Bắc Hà). Để tạo hành lang pháp lý cho việc phát triển du lịch tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tỉnh Lào Cai cũng đã công nhận 16 điểm du lịch cộng đồng trên địa bàn các huyện Sa Pa, Mường Khương, Si Ma Cai, Bắc Hà và Bát Xát.

Cùng với các loại hình du lịch khác, du lịch cộng đồng Lào Cai đã thu hút được sự quan tâm của du khách và góp phần quan trọng vào việc nâng cao đời sống cho cộng đồng các dân tộc. Việc mở rộng hoạt động du lịch đến các làng bản đã tạo ra cơ hội việc làm và tăng thu nhập cho cộng đồng các dân tộc thiểu số, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho các địa phương. Thu nhập bình quân từ du lịch cộng đồng đạt từ 25 -35 triệu đồng/hộ/ năm - cao gấp từ 7 đến 12 lần so với các hộ không tham gia du lịch cộng đồng, cá biệt có hộ đạt đến 100 triệu đồng/năm. Bên cạnh đó, sự phát triển du lịch cộng đồng cũng đem lại cơ hội phục hồi và phát triển của một số nghề truyền thống và các phong tục và sinh hoạt văn hóa cộng đồng, góp phần bảo tồn và phát huy hiệu quả bản sắc văn hóa các dân tộc như: sản phẩm thủ công truyền thống có thổ cẩm, nhạc cụ truyền thống, trang sức bằng bạc; ẩm thực dân tộc: Thắng cố, xôi bảy màu, lạp sườn, tương ớt, gạo Séng Cù,... Các hoạt động văn hóa dân gian, lễ hội truyền thống cũng dần thu hút được sự tham gia của du khách và các đơn vị lữ hành, góp phần quảng bá trực tiếp cho các giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc.
 

Homestay thu hút khách quốc tế.
 

Tuy nhiên, việc phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Lào Cai vẫn chưa thật sự có chiều sâu, chưa khai thác hết tiềm năng thế mạnh. Phần lớn sản phẩm du lịch cộng đồng mới chỉ đáp ứng nhu cầu tham quan, nghỉ ngơi, ăn uống, trải nghiệm của du khách ở mức đơn giản, nguồn thu từ dịch vụ du lịch chưa đáng kể. Hệ thống giao thông, cơ sở hạ tầng xuống các thôn bản, cơ sở vật chất lưu trú tại gia, công trình vệ sinh chưa đảm bảo, chưa đáp ứng nhu cầu của khách du lịch. Sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước và từ các tổ chức trong và ngoài nước đối với các mô hình du lịch cộng đồng chủ yếu tập trung vào việc đào tạo tập huấn trong khi người dân cần có cả nguồn lực về kinh tế để đầu tư phát triển.

Để giải quyết vấn đề thực tiễn này, tỉnh Lào Cai đã phê duyệt dự án Phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới tỉnh Lào Cai giai đoạn 2017 – 2020, theo đó đến năm 2020, điểm du lịch cộng đồng tại xã Tả Van về cơ bản đáp ứng đầy đủ các tiêu chí nông thôn mới, trở thành các điểm đến hấp dẫn của khu vực Tây Bắc và cả nước;, là mô hình mẫu để lan tỏa triển khai diện rộng trên địa bàn tỉnh./.