Chuyến tàu đêm đưa chúng tôi đến ga Lào Cai sau bao câu chuyện rầm rì trong đêm không ngủ. Dân “phượt” đang háo hức tìm về Tây Bắc với những “con đường lúa” đang vào mùa gặt. Nhóm đi Sa Pa, Than Uyên, Mù Căng Chải. Nhóm đến Bắc Hà, Xín Mần, Hoàng Su Phì. Chúng tôi hướng lòng mình về Ý Tý, thị trấn mù sương bồng bềnh như cổ tích chốn biên cương.

Một cô bạn nhà ở Sa Pa đã thu xếp giúp chúng tôi mượn được hai xe máy tại Lào Cai. Đường từ Cốc Lếu qua Bát Xát, Bản Vược, Mường Vi, Bản Xèo bao năm qua vẫn lộc cộc đá hộc trơn nhẫy và bụi đất mịt mù. Phút dừng chân bên cánh đồng Mường Vi lúa một màu xanh mê mải, chúng tôi hỏi nhau: “Liệu có thể nào ở trên kia lúa đã chín vàng?”. Bụi đất bám vào quần áo, khẩu trang, balô đã thành lớp dày mà đường lên Ý Tý vẫn rất dài.

Mường Hum ngày thứ sáu không phải phiên chợ nên vắng vẻ và im lìm. Những cánh đồng đã gặt trơ rạ, con suối xinh đẹp ngày nào giờ đang được nắn dòng be bờ làm thủy điện. Có điều gì đó khẽ nhói trong lòng. Chúng tôi vội vã qua cầu, chọn con đường khó khăn hơn để đến Ý Tý - đường qua Dền Thàng dài 30km. Từ sau trận lũ quét hồi tháng 8-2008 ở Bát Xát, con đường đã bị sạt lở nhiều chỗ và chưa được khôi phục. Đã lâu rồi xe khách cũng không vào Ý Tý dù đường qua Dền Thàng có khá hơn chút đỉnh. Nhiều khi những trải nghiệm trên một con đường gian nan và vất vả trở thành những kỷ niệm đáng nhớ nhất sau một chuyến đi.

Thung lũng Dền Thàng đang vào mùa gặt, những mảng màu vàng, xanh, nâu nằm đan xen trên cánh đồng bát ngát, xa xa là núi, là mây, là những con đường vượt núi, vượt đèo đi đến tận biên giới Việt - Trung. Chúng tôi đi qua những biển lúa vàng với những phút dừng chân bên bờ rào đá, chuyền tay nhau cốc cà phê nóng bỏng, nhìn hoa bồ công anh bay bay lãng mạn quá chừng...

Bữa trưa muộn vội vàng ở Ý Tý. Chúng tôi vào báo cáo với đồn biên phòng theo quy định vùng biên, bỏ bớt balô, hành lý trong nhà trọ bên hông trường mầm non, chia kẹo cho bọn trẻ rồi tiếp tục đi tìm mùa vàng.

Con đường chạy dọc suối Lũng Pô, đường biên giới tự nhiên Việt - Trung, gập ghềnh đá sỏi với những khe núi đầy nước và thắt lại như một nút buộc rối rắm. Nhưng lúa bát ngát đất trời. Nắng lên cao, 7-8 dãy núi xếp nếp bên nhau như mơ hồ, như ảo ảnh. Dăm ba mái nhà cheo leo, yên ả giữa thửa ruộng bậc thang vàng rực cuối vụ mùa.

Chúng tôi đi, chìm ngập trong những biển lúa vàng rộm mênh mang trên lưng núi, những con đường đất cong cong uốn mình vắt ngang giữa cánh đồng. Đồng bào đi gặt, tuốt thóc, vào bao rồi hối hả chở về nhà. Từ trên cao nhìn xuống, con người nhỏ xíu giữa thiên nhiên bao la, thấp thoáng những vạt váy đỏ, cam, xanh thẫm..., những tấm khăn choàng đầu sặc sỡ. Đám trẻ con tụ tập quanh máy tuốt thóc, chơi đùa bên những bao thóc chật căng. Những chiếc gùi đầy ắp trĩu nặng trên vai phụ nữ vùng cao...

Chúng tôi cứ thả hồn mình trên bãi cỏ, bay ngang cánh đồng A Lù, chạy dọc suối Lũng Pô, dường như tới cả nơi sông Hồng chảy vào đất Việt. Mặt trời dần tắt nắng, nhuộm hoàng hôn phía sau rặng núi một ráng hồng nhạt và cái lạnh của núi bắt đầu dâng lên, bao trùm cả thung lũng. Phải quay lại Ý Tý trước khi con đường về chìm ngập trong màn đêm.

Đêm Ý Tý trằn trọc trong cơn mưa dông dữ dội, ngỡ như nước đang xối xả cuốn trôi cả thị trấn bé nhỏ lưng chừng núi này. Trời sáng dần lên qua những khe cửa hẹp, mưa ngừng rơi, chúng tôi nhỏm dậy, khẽ mở chốt cửa bước ra lan can nhà trọ. Những cánh đồng lúa Lao Chải, Tả Van Chư đẫm nước mưa, những đỉnh núi chìm ngập trong mây mù, Ý Tý khẽ cựa mình trong một ban mai ướt sũng.

Không có nắng mai, không có những biển mây bồng bềnh, Ý Tý với những cánh đồng lúa vàng rộm đẫm nước mưa. Một vẻ đẹp khác, một góc nhìn khác, bình thản và yên lành, lặng lẽ và trầm tư. Những con đường gập ghềnh với hai bên hoa sim tím, bạch yến trắng nở ngút ngàn, không rạng rỡ, lộng lẫy nhưng hồn nhiên và mê hoặc đến lạ kỳ. Có những thứ tình cảm sẽ còn ở lại mãi với chốn này và có cả những điều sẽ mãi mãi ra đi...

Từ ngã ba Cán Tỉ - Mường Hum qua Tả Giàng Phình lên đỉnh Ô Quy Hồ thật bất ngờ đã được làm mới và thông đường. Sau gần hai ngày trời đôi tay gồng lên đau nhức với con đường gập ghềnh và gian nan, giờ đây tôi có thể thả “con chiến mã” phi nước đại trên con đường lộng gió, hai bên đường những thửa ruộng bậc thang đang vào mùa lúa chín, những lưng núi đầy hoa và dãy Hoàng Liên Sơn bồng bềnh mây phủ...

Chào nhé, mùa vàng trên biên giới. Ta hẹn năm sau vào một mùa vàng bội thu... 

Bức tranh thanh bình vùng biên giới (đường từ Ý Tý đi A Lù)

Hoa bồ công anh trước tấm phông vàng rực màu lúa chín

Gặt lúa ở Dền Thàng

Ảnh: Băng Giang